Çekmeköy’de Hangi Dizi Çekiliyor? Doğru Soruyu Soramadığımız İçin Yanılıyoruz
Söyleyeyim: Bu soruyu yıllardır duyuyorum ve artık farklı bir yerden tartışmak istiyorum. “Çekmeköy’de hangi dizi çekiliyor?” diye sorunca yanıt hep anlık, gelip geçici oluyor. Oysa mesele; şeffaflık, kamusal alanın kullanım hakkı, set ekonomisinin yerel yaşama etkisi ve kültürel üretimin kim için yapıldığı. Gelin, rahatımızı kaçırma pahasına konuşalım.
—
“Hangi Dizi?” Değil, “Hangi Düzen?”
Çekmeköy’de bugün bir villada, yarın orman yolunda, ertesi gün bir site içerisinde bambaşka bir set kurulabilir. Bu akışkanlık tesadüf değil; İstanbul genelinde çekimler zaten yoğunlaşmış durumda ve yapımlar, lojistik–maliyet–erişim üçgeninde mekân değiştirerek ilerliyor. ([Sinema Akademi][2])
Peki bu hareketliliğin şeffaf bir takibi var mı? Çekim izin süreçlerine baktığınızda izinlerin İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü nezdinde proje bazlı yönetildiğini görürsünüz; kamunun anlık takip edebileceği birleşik bir “set haritası” yok. Sorun da burada başlıyor: Bilgi kamuya dağınık, hesap sorulabilirlik zayıf. ([istanbul.ktb.gov.tr][1])
—
Toplumsal Cinsiyet Merceği: Aynı Sokağa Bakan İki Göz
Empati Odaklı Kadın Yaklaşımı: “Bu Mahalle Kimin Ekranı?”
Kadın izleyicinin ve yerel sakinin gündemi net: Gürültü, trafik, kapatılan yollar, vardiyalı çalışanların uykusu, çocukların oyun alanı… Setlerin yarattığı hareketlilik bazen geçim kapısı, bazen de gündelik hayatın yükü. “Dizi çekiliyor” cümlesi, sokaktaki hayatı görünmez kılmamalı; mahalleli “izin sürecinde sesim duyuldu mu?” diye sorunca cevabı çoğu kez belirsiz kalıyor. Şeffaflık eksikliği, empati zincirini kırıyor. (İzin mekanizmasının merkezîliği ve proje bazlı işleyişi, bu iletişim açığını büyütüyor.) ([istanbul.ktb.gov.tr][1])
Analitik/Çözüm Odaklı Erkek Yaklaşımı: “Prosedür, Lojistik, Verimlilik”
Yapımcı, yönetim ve yerel idare perspektifinde denklem; izin/prosedür, güvenlik, ekip–araç lojistiği ve bütçe verimliliği. İstanbul’un çekim altyapısı geniş; “tek şehirde çok mekân” avantajı Çekmeköy gibi semtleri cazip kılıyor. Bu ölçek ekonomisi, setlerin hızlı yer değiştirmesini ve “bugün nerede?” sorusuna sabit yanıt verilememesini normalleştiriyor. ([Sinema Akademi][2])
—
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet: Sette Kimler Var, Kimin Hikâyesi Anlatılıyor?
Çekmeköy’ün villaları, siteleri, orman yolları, kültürel çeşitliliği temsil etmeye her zaman yetmiyor. Ekran, aynı estetikte evler ve benzer sınıfsal kodlarla tekrarlanınca; mekân, karakter ve hikâye çeşitliliği daralıyor. “Hangi dizi?” sorusunu “hangi hayatlar?” sorusuna çevirmeden kapsayıcı temsil mümkün değil. Mekân seçimi, hikâyenin sınıfsal ve kültürel evrenini belirliyor; görünmez kalan hayatlar yine görünmez kalıyor.
—
Kamusal Alanın Geçici Özelleştirilmesi: Hak, Hukuk, Denge
Şeffaflık ve Hesap Verilebilirlik
İzin süreçlerinin açık ve anlaşılır biçimde duyurulması; set saatleri, yol kapatmaları ve gürültü haritalarının mahalleliyle önceden paylaşılması gerekiyor. Mevzuat tarafı belli; ancak pratikte, tek bir şeffaf bilgilendirme paneli bulunmadığından, bilgi kırıntılar halinde dolaşıyor. (İstanbul’daki çekim izin sisteminin merkezî yapısı, bu ihtiyacı daha görünür kılıyor.) ([istanbul.ktb.gov.tr][1])
Ekonomik Getiri vs. Yaşam Kalitesi
Set ekonomisi esnaf için hareket, genç emekçiler için iş fırsatı demek; fakat aynı anda mahallenin yaşam konforu azalabiliyor. Denge nasıl kurulacak? İstanbul’un “tek şehirde çok set” avantajı, mahalleyle sosyal sözleşmeyi şart koşuyor: Bilgilendirme, telafi ve katılım. ([Sinema Akademi][2])
—
Provokatif Sorular: Rahatımızı Kaçırma Zamanı
Bugünden Yarına Değişen Set Gerçeği
“Çekmeköy’de hangi dizi çekiliyor?” diye sormayı bırakıp “Bu çekimler mahallelinin gündelik hayatına nasıl yansıyor?” diye sormaya var mıyız?
Set saatleri ve yol kapanışları için tek bir kamusal bildirim paneli neden yok? (Veya varsa neden herkes bilmiyor?) ([istanbul.ktb.gov.tr][1])
Aynı estetikte lüks mekânları seçmek, hikâye çeşitliliğini törpüleyip ekranın sosyolojisini tek tipe mi itiyor?
Ekiplerin ve yatırımın yarattığı ekonomik fayda, yaşayanların uyku ve ulaşım hakkıyla nasıl dengelenecek?
Kadınların empati ve toplumsal etki odaklı talepleri ile erkeklerin prosedür ve verimlilik odaklı itirazlarını aynı masada buluşturacak bir “yerel–set protokolü” kurmak imkânsız mı?
—
Son Söz: Doğru Başlık Şu Olsun
“Çekmeköy’de hangi dizi çekiliyor?” yerine “Çekmeköy’de çekimler nasıl yapılıyor, kime hesap veriliyor ve kimler temsil ediliyor?” diye soralım. Çünkü dizi bugün var yarın yok; ama mahalle hep burada. İstanbul’un set çekim yoğunluğu ve merkezî izin sistemi gerçeği değişmeyecek; değişmesi gereken, bu sürecin şeffaflığı ve kapsayıcılığı. ([Sinema Akademi][2])
—
[1]: https://istanbul.ktb.gov.tr/yazdir?C843B8D960409F424F4ED9C2BD0135F2=&utm_source=chatgpt.com “Çekim İzinleri – ktb.gov.tr”
[2]: https://sinemaakademi.com.tr/kamera-onu-oyunculuk/turk-dizilerinin-favori-cekim-mekanlari?utm_source=chatgpt.com “Türk Dizilerinin Favori Çekim Mekanları – Diziler Nasıl Çekiliyor?”